Getty Images Bettina Fırtınası Moldova, Bulgaristan, Romanya, Ukrayna, Kırım ve Türkiye’yi etkiledi Bir grup iklim uzmanı, iklim değişikliğinin Kasım 2023’te Karadeniz bölgesinde yaşanan ve Türkiye’yi de etkileyen aşırı yağışların olasılığını iki katına çıkardığını tespit etti.
World Weather Attribution’a bağlı uzmanlar, 28 Kasım’da Doğu Avrupa’da karaya çıkan ve Moldova, Bulgaristan, Romanya ve Ukrayna’ya yoğun kar yağışı, Kırım, Ukrayna’nın doğusu ve Türkiye’nin büyük bölümüne ise şiddetli yağış getiren Bettina Fırtınası’nın etkilerini inceledi.
Çalışmada yaklaşık 1,2 derece küresel ısınmanın yaşandığı günümüz iklimi ile daha soğuk olan sanayi öncesi iklim arasındaki farklılıklar karşılaştırıldı.
Karadeniz’de saatte 120 kilometreye varan kasırga şiddetindeki rüzgarlara yol açan Bettina Fırtınası sırasında en az 23 kişi hayatını kaybederken, 2,5 milyondan fazla insan elektrik kesintileri, altyapı hasarları ve ulaşımdaki aksaklıklardan etkilenmişti.
İnsan kaynaklı iklim değişikliğinin bu hava olayı üzerindeki etkisini ölçmek için gözlemlenen hava durumu verilerini ve iklim modeli simülasyonlarını analiz eden uzmanlar, mevcut küresel ısınma seviyelerinde benzer şiddetli yağışların ortalama her 20 yılda bir, rüzgar hızlarının ise üç yılda bir beklenebileceğini tespit etti.
Uzmanlar bunun yanı sıra insan kaynaklı ısınmanın kış fırtınaları sırasında yağışları yaklaşık yüzde 5 daha şiddetli hale getirdiğini, daha fazla yağışın kar yerine yağmur olarak düşmesi nedeniyle ise şiddetli sele neden olabileceğini kaydetti.
Araştırmacılar gelecek yıllarda yağış yoğunluğu ve olasılığının daha da artmasını bekliyor.
Uzmanlar aynı zamanda bulguların Karadeniz çevresindeki şiddetli yağmur ve kar fırtınalarının sıklığının iklim değişikliğiyle birlikte arttığını gösteren önceki analizlerle uyumlu olduğuna dikkat çekiyor.
Araştırmaya göre Doğu Avrupa’daki kuvvetli rüzgarlarda iklim değişikliğinin etkisi yağışta olduğu kadar net değil.
Geçmiş hava durumu verileri kuvvetli rüzgarların sıklığının azaldığına işaret ederken, iklim modelleri ısınmanın devam etmesi halinde kuvvetli rüzgarların sıklığının artacağını öngörüyor.
Uzmanlara göre rüzgar hızında görülen düşüş iklim değişikliğinden ziyade doğal değişkenliklere bağlı.
Savaşın sürdüğü Ukrayna nasıl etkilendi?
Getty ImagesÇalışma aynı zamanda Rusya-Ukrayna arasındaki silahlı çatışmaların yaşandığı bölgeleri kapsıyor ve Bettina Fırtınası’nın buradaki etkilerini inceliyor.
Uzmanlar, savaş nedeniyle yerlerinden edilen Ukraynalıların, özellikle de dondurucu soğuklara karşı en savunmasız olan ve tahliye imkanı en az olan yaşlılar, çocuklar ve engellilerin fırtınadan en çok etkilenenler olduğuna dikkat çekiyor.
Araştırmacılardan Kızılhaç Kızılay İklim Merkezi Direktörü Julie Arrighi, iklim değişikliğinin çatışma dönemlerinde durmadığını, savaşın “ülkelerin kaynaklarını ve şiddetli fırtınalar gibi afetlere müdahale etme kabiliyetlerini zorladığını” söylüyor.
Arrighi, “Kritik sistemlerin ve altyapının zarar görmesi, çatışmalardan etkilenen insanların savunmasızlığını ve maruziyetini arttırır” ifadelerini kullanıyor.
Londra Imperial College Grantham Enstitüsü İklim Değişikliği ve Çevre Bölümü İklim Bilimi Kıdemli Öğretim Görevlisi Dr. Friederike Otto ise, “Afrika Boynuzu, Batı Asya ve Libya’daki aşırı hava olayları üzerine yapılan son Dünya Hava Durumu Araştırmaları, savaşın insanların felaket sonrasında müdahale etme kabiliyetini büyük ölçüde azalttığını ortaya koydu” diyor ve şöyle devam ediyor:
“Yüz binlerce Ukraynalı savaş nedeniyle yerlerinden edildi ve kış aylarında sivil enerji altyapısının zarar görmesi, savunmasız bir nüfus üzerinde geniş kapsamlı etkilere yol açmaya devam ediyor.
“Dünya fosil yakıtları yakmayı bırakana kadar, dünyanın dört bir yanındaki aşırı hava koşulları şiddetlenmeye devam edecek ve dünyayı daha istikrarsız ve daha tehlikeli hale getirecektir.”
