Evrenin sırları hâlâ tam olarak çözülebilmiş değil. Her geçen gün Dünya’ya dair yeni keşifler ortaya çıkarken bu kez Güneş’e en yakın gezegen Merkür ile ilgili yeni bir gelişme yaşandı. Bir gündüzü Dünya’daki 59 güne Merkür’de sıcaklık 430 dereceye kadar ulaşabiliyor. Bu nedenle ‘kavrulan’ bu gezegene olan ilgi diğer gezegenlere gösterilen ilgiden daha az.
Merkür’ün milyarca yıldır küçülmekte olduğu bilinen bir gerçek. Güneş’e en yakın gezegenin dışı kavrulurken içi giderek soğuyor. Bu da hacim olarak küçülmesi anlamına geliyor.
MERKÜR NEDEN KÜÇÜLÜYOR?
Open University’de Gezegensel Yer Bilimleri Profesörü ve gezegenin büzülmesini araştıran yeni bir makalenin yazarı olan David Rothery, ‘The Conversation’ için bir yazısında Merkür’ün neden küçüldüğünü anlattı. Rothery, o yazısında şunları söyledi:
“Merkür’ün iç kısmı küçüldüğü için yüzeyi (kabuk) giderek daha az kaplanacak alana sahip oluyor. Buna, bir arazi parçasının bitişik arazi üzerine itildiği ‘bindirme fayları’ geliştirerek yanıt veriyor” diye açıklıyor ve devam ediyor: “Bu, yaşlandıkça bir elmanın üzerinde oluşan kırışıklıklara benzer; ancak elma kuruduğu için küçülürken, Merkür iç kısmının termal büzülmesi nedeniyle küçülür.”
Merkür’ün iç kısmı küçüldüğü için yüzeyinin (kabuğunun) kapladığı alan giderek azalıyor. Buna, (aşağıdaki görselde göreceğiniz gibi) bir yer katmanının bitişik katman üzerine itildiği ‘bindirme fayları’ geliştirerek yanıt veriyor.
3 MİLYAR YIL YAŞINDA
2014 yılında gezegenin yaklaşık 7 kilometre daraldığı tahmin ediliyordu. Bazı kraterler gezegenin büzülmesi nedeniyle kısalmış olsa da, basamakların üzerinde de kraterler bulunuyor ve bu da onlara neden olan çarpışmanın, fayın gezegenin kabuğunu değiştirmesinden sonra meydana geldiği anlamına geliyor.
Gökbilimciler bu bilgiden yola çıkarak basamakların yaklaşık 3 milyar yaşında olduğu sonucuna vardı. Ancak yeni çalışmada ekip, Merkür soğumaya devam ederken gezegendeki küçülmenin henüz bitmediğine dair kanıtlar buldu.
HER YERİNDE YARIKLAR VAR
Merkür’ün yörüngesinde 2011-2015 yılları arasında dolaşan Messenger ise çok daha fazla ‘yara izi’ ortaya koydu; gezegenin her yerinde çok fazla sayıda yarık olduğunu gösterdi.
Messenger tarafından sağlanan ayrıntılı görüntülerle çalışan ekip küçük grabenlere sahip 48 yarık keşfetti. Görüntülerde yeterince net görülmeyen ‘olası’ grabenlerin sayısı ise 244. Bunlar 2026 yılının başlarında Merkür’ün yörüngesinde başlaması beklenen Avrupa/Japon ortak BepiColombo misyonunun görüntüleme sistemi tarafından teyit edilecek başlıca hedefler olacak.
GRABENLER BULUNDU
Open University doktora öğrencisi Ben Man, dik yamaçlarda, arazinin iki fay arasına düştüğü ve bir gerilme işareti olan “grabenler” (çökükler) buldu.
Rothery’nin açıkladığına göre “kabuğun genel olarak sıkıştırıldığı Merkür’de esneme şaşırtıcı görünebilir, ancak Man, bu grabenlerin, kabuğun bir itme diliminin bitişik araziye doğru itilirken bükülmesi durumunda meydana geleceğini fark etti. Bir parça tostu bükmeye kalkarsanız o da aynı şekilde çatlayabilir.”
